«Көлсай көлдері» Мемлекеттік Ұлттық табиғи саябағы – Қазақстанның ең жас, аса қорғалған табиғи территориясы.

Парк 2007 жылдың 7 ақпанында №88 Қазақстан республикасының Үкіметі Қаулысы негізінде құрылған. Жалпы ауданы – 161045 га. Территорияның 72 % -ы қорықтық аумақ, ал 13 % -ы рекреация мен туризм аумағы болып табылады.

Ұлттық парк территориясы Алматы облысындағы Райымбек және Талғар аудандары шекарасындағы бірыңғай массивтен құралған. Табиғи-географиялық белгісіне қарай Парк шығыс Күнгей Алатауының солтүстік макрожартасына жататын Тянь-Шань тауы жоталарының солтүстік-шығыс беткейінде орналасқан.

Табиғи аудандандыру бойынша – бір қалыпты белдеулі, шөлді ландшафты аймақ.
Парк шекарасының солтүстігі орман қорымен шекаралас. Оңтүстікте жота айырығында Күнгей Алатау өтеді. Территорияның солтүстігінде орман шаруашылығы Кеген ММ-сінің Жалаңаш орман шаруашылығы мен Райымбек ауданының жер қоры орналасып, оңтүстікте Қырғызстан Республикасының шекарасымен тұйықталады.
Парк территориясында теңіз деңгейінен 1800—3500 метр биіктікте көлдер шоғыры, бай өсімдік және жан-жануар әлемі бар, бірегей ландшафт орналасқан. Табиғаттың тиісілмеген жеке аумақтары да сақталған.

Ұлттық парктың көркем жерлерінің бірі – Көлсай өзені мен Шелек өзені тармағында, сұлу шатқалда орналасқан Көлсай көлдері. Бұл көлдерді «Солтүстік Тянь-Шаньның маржандары» деп атайды. Көлдер 1887 және 1911 жыдары Қайыңды және Көлсай өзендері салдарынан пайда болған. Жоғарғы Көлсай көлі теңіз деңгейінен 2650 метр биіктікте, ені – 190 метр, су айнасы ауданы – 180 мың метр, ең терең жері – 24 километр.Орта Көлсай көлі қисық дөңгелек пішінді және теңіз деңгейінен 2250 метр биік орналасқан. Оның ұзындығы – 1150 метр, ені – 298 метр, ең көлемді жерде оның ұзындығы 800 метрге жетеді, су айнасының ауданы – 343 мың шаршы метр, тереңдігі – 57 метр. Төменгі Көлсай теңіз деңгейінен 1800 метр биіктікте орналасқан. Пішін бойынша көл өзеннің ағуына бағытталған. Оның ұзындығы – 1500 метр, орталық ені – 222 метр, су айнасы ауданы 33 мың шаршы метрді құраса, тереңдігі 37 метр.

Жалпы алаңы: 161,045 мың га.

Өсімдік және жан-жануар әлемі түрлерінің саны:

сүтқоректілер – 29;
құстар –197;
бауырымен жорғалаушылар –2;
қосмекенділер –2;
балықтар –2;
өсімдіктер – 704.